جشنواره فیلم فجر مهم‌ترین رویداد سینمایی ایران است که هنرمندان و نهادهای مختلفی برای حضور در آن تلاش می‌کنند. در این گزارش قصد بررسی و گمانه‌زنی درباره حضور این افراد و این نهادها در دوره چهل‌ودوم این جشنواره را داریم.
به گزارش خبرنگار سینمایی چشم انداز 1404، جشنواره فیلم فجر به‌عنوان بزرگ‌ترین جشن سینمای ایران آوردگاهی مهم برای سینماگرانی است که در سینمای ایران فعالیت می‌کنند، جشنی که بسیاری را به قله‌های شهرت سینمایی رسانده و فصل جدیدی را در کارنامه کاری‌شان آفریده تا جایی که بسیاری از سینماگران در هر سنی و با هر سابقه‌ای علاقه به حضور در آن را دارند، هرچند حضور برخی نهادها و مؤسسات دولتی نیز در فجر سینمایی غیر قابل انکار است. هر سال از اواخر آذر ماه و اوایل دیماه گمانه‌زنی‌ها برای آثار حاضر در جشنواره فیلم فجر شروع شده و تا روز اعلام آثار ادامه پیدا می‌کند، هرچند سال گذشته این گمانه‌زنی‌ها تا اواخر دی و حتی ابتدای بهمن‌ماه ادامه داشت تا در نهایت پنجمین روز از ماه بهمن آثار انتخابی برای حضور در جشنواره اعلام شد. قصد داریم تا امسال کمی زودتر به احتمالات جشنواره فیلم فجر بپردازیم چراکه اگر فردی و یا نهادی قصد حضور در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر را داشته باشد قطعا باید تا امروز به نتیجه رسیده و یا در حال فیلم‌برداری باشد. مطابق با فراخوان جشنواره فیلم فجر از ابتدا تا انتهای آبان‌ماه سال جاری زمان ثبت نام آثار متقاضی شرکت در جشنواره فیلم فجر است، بازبینی این آثار نیز از ۱۵ آذر ماه شروع و نتیجه آن نهایت تا ۱۵ دیماه اعلام خواهد شد. یعنی از امروز تا زمان شروع بازبینی و آماده شدن آثار برای ارائه به دبیرخانه جشنواره تنها ۸۴ روز باقی مانده است. سازمان سینمایی سوره سازمان سینمایی سوره سال گذشته با دو فیلم «در آغوش درخت» و «عطرآلود» حضوری جدی در جشنواره فیلم فجر داشت؛ در نهایت برای «عطرآلود» هادی مقدم دوست در چند بخش از جمله بهترین بازیگر مرد و زن نامزد شد و در بخش موسیقی هم با مسعود سخاوت دوست سیمرغ بهترین موسیقی را گرفت.
اما «در آغوش درخت» پرافتخارترین فیلم سازمان سینمایی سوره در فجر ۴۱ بود، بابک خواجه‌پاشا علاوه‌بر نامزد شدن در بخش‌های بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه دیپلم افتخار بهترین کارگردان فیلم اول را به خانه برد و برای فیلمنامه «در آغوش درخت» هم برنده سیمرغ بلورین شد. حالا امسال حضور دو اثر از سازمان سینمایی سوره در فجر چهل‌ودوم تقریبا قطعی است؛ فیلمی با موضوع شهید شیرودی که محمد عسگری آن را کارگردانی می‌کند. عسگری در دوره پیشین با اتاقک گلی سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی فیلم اول را برده بود. بنابر شنیده‌ها بنیاد سینمایی فارابی در ساخت این اثر مشارکت دارد.
دومین اثر این سازمان در جشنواره فیلم فجر پیش رو «صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی است که برشی از لحظات پایانی زندگی طیب حاج رضایی و اسماعیل رضایی است که در پی قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ محکوم به اعدام شدند. داستان این فیلم در فاصله زمانی ۵ تا ۶:۳۰ صبح این روز روایت می‌شود. فیلم دیگر سازمان سینمایی سوره که احتمال حضور در جشنواره را دارد سینمایی «نقطه صفر زمین» به کارگردانی امیرعباس ربیعی است، این فیلم که اکثر بازیگران آن را هنرمندان تئاتری تشکیل داده‌اند، این فیلم در رابطه با روزهای ابتدایی زلزله بم است. شاید سازمان سینمایی سوره فیلم دیگری را در جشنواره داشته باشد. هرچند انیمیشن «مسافری از دایتیا» جزئی از گزینه‌های احتمالی حوزه هنری در سال گذشته بود که در این جشنواره حضور نداشت و باید دید که آیا در این دوره حضور خواهد داشت یا خیر. باشگاه فیلم سوره باشگاه فیلم سوره به‌عنوان بازوی آموزشی سازمان سینمایی سوره و حوزه هنری به معرفی کارگردان‌های کار اولی در فضای سینمای ایران می‌پردازد، امیرعباس ربیعی و حسین دارابی از فیلم‌سازانی هستند که شروع فعالیتشان از سازمان سینمایی سوره بوده است.
چندی پیش محمد جواد موحد مدیر باشگاه فیلم سوره در نشست خبری‌ای که داشت با اشاره به تولیدات جدید باشگاه فیلم سوره گفته بود: «ما امسال سه اثر حرفه‌ای خواهیم داشت که یکی یک فیلم سینمایی است که برای جشنواره آماده می‌شود.» این فیلم با محوریت موضوعات کودک و نوجوانی است و اطلاعات دیگری از این فیلم در دست نیست اما چیزی که مشخص است حضور باشگاه فیلم سوره با یک فیلم در جشنواره فیلم فجر است تا به این ترتیب آثار حوزه هنری در این دوره به 4 فیلم برسد. سازمان هنری رسانه‌ای اوج سازمان هنری رسانه‌ای اوج هم چند سالی است به یکی از ارکان مهم جشنواره فیلم فجر تبدیل شده و هرسال حداقل یک فیلم را برای این جشنواره آماده می کند. این سازمان سال گذشته سینمایی‌های «غریب» به کارگردانی محمد حسین لطیفی و «سرهنگ ثریا» به کارگردانی لیلی عاج را در جشنواره داشت و در نهایت موفق به درخشیدن در اختتامیه شد.
شاید گزافه نباشد اگر بگوییم که «غریب» از آثاری بود که بیشترین سیمرغ را از ان خود کرد. این فیلم در نهایت موفق به کسب ۵ سیمرغ و ۲ دیپلم افتخار شد. «سرهنگ ثریا» هم در این جشنواره یک دیپلم افتخار برای بهترین کارگردانی فیلم اول و یک سیمرغ گوهرشاد (جایزه ویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) را به سبد افتخارات اوج اضافه کرد. اوج تلاش کرده تا امسال هم دست پری در فجر داشته باشد، «مجنون» فیلمی با محوریت شهید زین‌الدین و با کارگردانی مهدی شاه‌حاتمی است که سجاد بابایی که سال گذشته سیمرغ بلورین بهترین نقش مکمل مرد را ازآن خود کرده بود. «اسفند» دیگر فیلم اوج در جشنواره امسال است، اثری با محوریت شهید علی هاشمی که دانش اغباشاوی کارگردانی آن را برعهده دارد. سینمایی «قلب رقه» به نویسندگی و کارگردانی خیرالله تقیانی پور هم دیگر اثری است که مطابق با شنیده‌ها نماینده سوم اوج در جشنواره فیلم فجر است. بنیاد سینمایی فارابی فارابی به‌عنوان بنیاد ملی سینمای ایران غیرقابل پیش‌بینی‌ترین نهاد برای حضور در جشنواره فیلم فجر است. این بنیاد سال گذشته با ۹ فیلم در جشنواره فجر چهل‌ویکم حضور داشت و درنهایت هم با «سینما متروپل» برنده سیمرغ‌های بهترین فیلم و بهترین کارگردانی جشنواره شد.
قطعا فارابی هم با چند فیلم در جشنواره فجر حاضر خواهد بود، درباره گمانه‌زنی‌های تولیدات این بنیاد باید به سخنان محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد. وی در هشتصد و پنجمین جلسه شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به حمله ارتش شوروی در شهریور سال ۱۳۲۰ به شهر بیله‌سوار به قصد اشغال نظامی ایران که با مقاومت چند تن از جوانان منطقه روبرو شد، از ساخت فیلم سینمایی از سوی بنیاد سینمایی فارابی برای بزرگداشت مقام و جایگاه شهید بایندور و شهدای مرزبانی خبر داد. جدا از این فیلم، سینمایی «راه شیری» ساخته علی جعفرآبادی که داستان آن در دل راهپیمایی اربعین می‌گذرد، هم از آثار فارابی در سال گذشته بود که به دوره قبل نرسید. سینمایی «مومن» ساخته هادی مقدم دوست و با تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی هم دیگر اثر فارابی بود که برای دوره قبل آماده نشد و ممکن است در این دوره حضور داشته باشد. انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس از زیرمجموعه‌های بنیاد فرهنگی روایت فتح است که وظیفه ساخت آثار دفاع مقدسی سینما را بر عهده دارد. سال گذشته مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در ملاقات با رئیس سازمان بسیج وعده ساخت ۵ فیلم را داده بود، در ابتدای کار بخشی از این وعده با تکذیب عوامل فیلم «سووشون» رد شد، سپس با نزدیک شدن به ایام جشنواره فیلم فجر و پیگیری‌های صورت گرفته مشخص شد اساسا فیلمی در کار نیست و جز مشارکت در «اتاقک گلی»، بنیاد روایت فتح سهمی از فجر نخواهد داشت.
اما این حضور نصفه و نیمه هم با حواشی بسیاری همراه بود. دو مجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران و باغ موزه دفاع مقدس خود را تنها مالک این فیلم می‌دانستند. هرچند لوگوی بنیاد روایت فتح در انتهای تیتراژ این فیلم وجود داشت و این بنیاد با فعالیت رسانه‌ای آن را به‌عنوان ساخته خود و نماینده‌اش در جشنواره فیلم فجر معرفی کرده بود. در نهایت داوود صبوری تهیه‌کننده «اتاقک گلی» در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌ها بنیاد شهید و امور ایثارگران و باغ موزه دفاع مقدس را مالک فیلمش دانست. «موقعیت مهدی» ساخته درخشان هادی حجازی‌فر هم نماینده انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس در دوره چهلم جشنواره فیلم فجر بود و فضای رسانه‌ای بسیاری هم از طرف این بنیاد برایش ایجاد شد؛ اثری که در زمان پخش سریالش از سیمای ملی نام و نشانی از این انجمن و بنیاد روایت فتح نداشت. هرچند در زمان اکران «موقعیت مهدی» مهر روایت فتح همچنان روی اثر موجود بود. سینمایی «ارس» فیلمی است که به سرگذشت ۳ مرزبان ایرانی در تقابل شوروی و جمهوری آذربایجان می‌پردازد؛ فیلمی که مدتی است به‌عنوان تولید احتمالی روایت فتح مطرح می‌شود، اما در سال گذشته خبری از آن نشد. ابتدا قرار بود کارگردانان آن برادران بهمن و بهرام ارک و تهیه‌کننده آن محمدرضا مصباح باشد، اما آخرین خبرها نشان از تغییر تیم تولید آن دارد. حالا امروز که وزیر ارشاد از ساخت فیلمی با همین موضوع توسط بنیاد سینمایی فارابی خبر داده است باید دید آیا «ارس» همان تولید فارابی است و روایت فتح نقشی در آن ندارد یا خیر؟ اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس و بنیاد فرهنگی روایت فتح به‌عنوان یکی از اصیل‌ترین برندهای فیلم سازی با موضوع هشت سال دفاع مقدس و با پیشینه‌ای که از سید مرتضی آوینی آمده است قطعا باید نقش مهم‌تری در این وجه سینما داشته باشد. همانطور که در اسفندماه سال گذشته در جشنواره فیلم مقاومت سیدمحمدیاشار نادری، مدیر بنیاد فرهنگی روایت فتح از امضا تفاهم نامه برای ساخت ۵ اثر سینمایی خبر داد که اگر این کار به سرانجام برسد، نقش این بنیاد در سینمای دفاع مقدس، بهتر از گذشته محقق خواهد شد. بنیاد شهید و امور ایثارگران بنیاد شهید و امور ایثارگران چند سالی است که در فیلمسازی ورود کرده و سال گذشته با فیلم «اتاقک گلی» حضور موفقی را در جشنواره فیلم فجر تجربه کرد.
فرهاد مختاری مدیر کل امور هنری بنیاد شهید و امور ایثارگران چندی پیش در گفت‌وگویی خبر داده بود که: «هم‌اکنون ۵ فیلم سینمایی از جمله فیلم شهید مهدوی در مرحله پیش تولید است و با کمک هنرمندان که آثار متعلق به آن‌ها است تلاش داریم، همانطور که مصوب شده این ۵ فیلم سینمایی به جشنواره فیلم فجر امسال راه پیدا کند.» باید دید که آیا این ۵ فیلم به فجر چهل‌ودوم می‌رسد یا خیر. دیگر آثار؛ از عزتی تا میرکریمی فارغ از تولیدات نهادی و سازمانی آثار دیگری هم وجود دارند که ممکن است با توجه به زمان دریافت پروانه ساخت به جشنواره فیلم فجر برسند. سینمایی «میرو» به تهیه‌کنندگی سعید الهی‌نیا و کارگردانی حسین ریگی یکی از این آثار است که تهیه‌کننده‌اش در صفحه شخصی خود از تلاش برای حضور در جشنواره فجر خبر داده است. حسین ریگی کارگردان این فیلم در جشنواره فیلم فجر سال گذشته با سینمایی «هوک» حضور داشت.
دیگر فیلمی که نگارنده متن، علاقه‌مند به حضورش در جشنواره فیلم فجر است، سینمایی «تمساح خونی» به تهیه‌کنندگی سیدمحسن حجازی دهاقانی و کارگردانی جواد عزتی است. عزتی که سال‌ها در قامت بازیگر در جشنواره فیلم فجر حضور داشته و به حق خودش هم نرسیده است، می‌تواند امسال به‌عنوان کارگردان حضور جذابی را در جشنواره فیلم فجر داشته باشد. البته «صبحانه با زرافه» به کارگردانی سروش صحت هم چند ماهی است پروانه ساخت گرفته و قطعا حضورش در جشنواره فیلم فجر باعث جذابیت بیشتر این جشنواره خواهد شد.
رضا میرکریمی هم که دو سال قبل و در دوره چهلم جشنواره فیلم فجر با سینمایی «نگهبان شب» حضور داشته و اخیرا هم این فیلم را وارد اکران عمومی کرده بود برای سینمایی «رئیسعلی» پروانه ساخت دریافت کرده و حضورش در جشنواره فیلم فجر باعث ارتقاء سطح این دوره از فیلم فجر خواهد شد. پایان پیام/
